Vitamin K

1. Vitamin K là gì?

Vitamin K là vitamin tan trong chất béo gồm có ba dạng: hai dạng tự nhiên là phylloquinone (K1) và menaquinone (K2); dạng tổng hợp là menadione (K3).

Phylloquinon (Vitamin K1) chủ yếu từ thực vật, đặc biệt là các loại rau lá xanh. Một lượng nhỏ được cung cấp bởi thực phẩm có nguồn gốc động vật.

Menaquinon (Vitamin K2) chủ yếu từ thực phẩm có nguồn gốc động vật, trong đó thịt gia cầm và trứng có hàm lượng vitamin K2 cao hơn nhiều so với thịt bò, thịt lợn hoặc cá. Ngoài ra, nguồn vitamin từ thực vật có sản phẩm làm từ đậu nành lên men (natto) chứa một lượng đáng kể vitamin K2 (menaquinon-7).

Menadion (vitamin K3) là một dạng tổng hợp và chỉ có thể được tìm thấy trong các thực phẩm bổ sung dành cho động vật. Nó không có hoạt tính vitamin K nhưng nó có thể được chuyển hóa thành MK-4 trong các mô động vật nhờ quy trình alkyl hóa bằng enzym.

Hình 1: Cấu trúc của các dạng vitamin K.

2. Vitamin K có những tác dụng điều trị gì?

Vitamin K có tác dụng ngăn ngừa, điều trị sau [1], [2], [4]:

  • Bổ sung vitamin K ở trẻ sơ sinh bị thiếu hụt vitamin K giúp ngăn ngừa những vấn đề đông máu;
  • Sử dụng vitamin K để điều trị xuất huyết do các thuốc như salicylate, sulfonamide, quinine, quinidine hoặc kháng sinh;
  • Điều trị và phòng ngừa thiếu hụt vitamin K;
  • Ngăn ngừa và điều trị yếu xương và giảm triệu chứng ngứa trong bệnh xơ gan mật;
  • Bổ sung vitamin K đặc biệt là vitamin K2 (menaquinone) có tác dụng điều trị loãng xương, mất xương do sử dụng steroids cũng như hạ cholesterol máu ở những người lọc máu. Kích hoạt protein osteocalcin, giúp gắn ion canxi vào khung xương, ngăn ngừa loãng xương;
  • Sản phẩm bôi da chứa vitamin K dùng để điều trị tĩnh mạch mạng nhện, vết bầm tím, vết sẹo, vết rạn da và bỏng; bệnh trứng cá đỏ, gây mụn đỏ trên da và mặt;
  • Trong phẫu thuật, vitamin K thường được dùng để thúc đẩy nhanh quá trình lành da, giảm sưng và bầm;
  • Vitamin K còn tăng cường chức năng của tế bào nội mô mạch máu chống xơ vữa động mạch, chống tắc nghẽn mạch, tránh nhồi máu cơ tim, đau thắt ngực.

3. Nhu cầu vitamin K

Lượng vitamin K cần mỗi ngày thay đổi theo độ tuổi, giới tính. Theo Bảng nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị cho người Việt Nam năm 2007 thì lượng vitamin K cần cho mỗi ngày được thể hiện ở bảng 1 [3]:

Bảng 1: Nhu cầu vitamin K theo độ tuổi và giới tính

Nhóm tuổi, giới tính

vitamin K (μg/ngày)

Trẻ em

  

<6 tháng

6

6-11 tháng

9

1–3 năm

13

4–6 năm

19

7-9 năm

24

Nam vị thành niên

  

10–12 năm

34

13–15 năm

50

16–18 năm

58

Nam giới trưởng thành

  

19–50 năm

59

51–60 năm

-

> 60 năm

-

Nữ vị thành niên

  

10–12 năm

35

13–15 năm

49

16–18 năm

50

Nữ giới trưởng thành

  

19–50 năm

51

51–60 năm

-

> 60 năm

-

Phụ nữ mang thai

51

Phụ nữ cho con bú

51

 

4. Vitamin K có tương tác với các hoạt chất khác không?

Vitamin K tương tác với vitamin D để giúp giữ mức canxi tốt trong xương, đó là lý do tại sao chúng ta cần có sự cân bằng tốt của tất cả các vi chất dinh dưỡng này để giữ cho sự phát triển và sức khỏe của xương tối ưu.

Đổi lại, hấp thụ quá nhiều vitamin E có thể làm giảm mức vitamin K, bằng cách khiến cơ thể chúng ta phân hủy và loại bỏ nhiều vitamin này hơn. Điều này đặc biệt có hại cho những người đã có hàm lượng vitamin K thấp (ví dụ, do tình trạng sức khỏe cụ thể hoặc do sử dụng thuốc chống đông máu), vì nó có thể làm suy giảm quá trình đông máu bình thường và tăng nguy cơ chảy máu.

Vitamin K thường được hấp thụ tốt hơn khi kết hợp với thực phẩm có chứa chất béo. Ví dụ, kết hợp các loại rau nấu chín với chất béo tốt, có thể giúp cơ thể chúng ta hấp thụ lượng vitamin K gấp ba lần.

5. Điều gì xảy ra nếu thiếu vitamin K?

Thiếu vitamin K không phổ biến ở người lớn khỏe mạnh với chế độ ăn uống cân bằng, nhưng nó có thể xảy ra ở những người có tình trạng sức khỏe làm suy giảm sự hấp thụ thức ăn và chất dinh dưỡng hoặc đang sử dụng các loại thuốc cụ thể ngăn chặn sự chuyển hóa của vitamin K trong cơ thể, chẳng hạn như thuốc chống đông máu. Thiếu vitamin K ảnh hưởng đến quá trình đông máu và có thể dễ gây bầm tím và chảy máu.

6. Điều gì xảy ra nếu thừa vitamin K?

Vitamin K không được coi là có hại cho dù hấp thu nhiều vitamin K thông qua chế độ ăn uống bình thường hàng ngày. Tuy nhiên, việc hấp thụ quá nhiều vitamin K chủ yếu liên quan đến những người đang dùng thuốc chống đông máu hoặc các loại thuốc khác ảnh hưởng đến việc sản xuất các protein đông máu. Liều cao vitamin K (từ chế độ ăn uống hoặc thực phẩm bổ sung) có thể ngăn chặn tác dụng chống đông máu của thuốc và có nguy cơ làm máu đông lại, có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe.

Trước khi bổ sung vitamin K, hãy kiểm tra với bác sĩ hoặc tham khảo ý kiến của chuyên gia dinh dưỡng/ chuyên gia dinh dưỡng để thảo luận xem có bất kỳ giá trị hoặc rủi ro nào khi thêm chất bổ sung vào chế độ ăn uống của bạn hay không.

7. Kiểm nghiệm vitamin K

Hiện nay tại khoa Dinh dưỡng và phụ gia thực phẩm thuộc Viện Kiểm nghiệm An toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia có thể phân tích được các dạng vitamin K với giá trị thấp nhất là 0,2µg/kg sử dụng hệ thống UPLC-MS/MS Xevo TQ-XS từ Waters.

Tài liệu tham khảo

 

VIDEO
LIÊN KẾT WEBSITE
THỐNG KÊ TRUY CẬP
  • Tổng lượt truy cập4687634
  • Hàng tháng2934
  • Hôm nay2802
  • Đang Online4